Αναδημοσίευση από το Δίκτυο Κριτικής στην Εκπαίδευση.
Η ιστορία της παιδαγωγικής είναι γεμάτη με προσπάθειες για έξοδο από τους τέσσερις τοίχους της σχολικής αίθουσας, για έξοδο από μια παιδαγωγική που ήταν (και είναι) σε μεγάλο βαθμό επικεντρωμένη στο τρίπτυχο «παράδοση – αποστήθιση – εξέταση». Είναι γεμάτη από προσπάθειες αναζήτησης εκείνων των παιδαγωγικών πρακτικών που θα φέρουν στο προσκήνιο το ζωντανό στοιχείο της μάθησης και όχι το αραχνιασμένο του νοησιαρχικού σχολείου. Και αφού η αίθουσα δεν μπορεί να στεγάσει διαφορετικές μαθησιακές δραστηριότητες, ο μόνος δρόμος είναι να βγουν οι μαθητές από την τάξη. Από το σχολείο εργασίας μέχρι το κίνημα Φρενέτ και την καλλιέργεια σχολικών κήπων, συχνά το ζωντανό στοιχείο της μάθησης βρισκόταν εκτός των τεσσάρων τοίχων.
Αλλά και εντός της σχολικής αίθουσας η δόμηση και η οργάνωση του χώρου έχει πολύ μεγάλη σημασία. Το σχήμα της αίθουσας, η διάταξη των θρανίων, η επιλογή των επίπλων, η επιλογή των χρωμάτων προσδιορίζει ως ένα βαθμό τις δυνατότητες της ίδιας της μαθησιακής διαδικασίας. Όταν σκεφτόμαστε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, μιλάμε συνήθως για νέα τεχνολογικά μέσα διδασκαλίας (παλαιότερα η τηλεόραση και τα cd-rom, σήμερα οι διαδραστικοί πίνακες). Τι θα συνέβαινε, όμως, αν σκεφτόμασταν λίγο μία διαφορετική οργάνωση του σχολικού χώρου; Τι θα συνέβαινε, παραδείγματος χάρη, αν σε κάθε τάξη προσθέταμε έναν νιπτήρα;
Στις σχολικές αίθουσες των γερμανικών σχολείων συνηθίζεται να υπάρχει σε μια γωνιά (συνήθως δίπλα από τον πίνακα) ένας νιπτήρας. Σε όσα σχολικά κτίρια έχω δουλέψει ή έχω επισκεφθεί στην Ελλάδα δεν έχω δει πουθενά νιπτήρα μέσα στην τάξη. Υπάρχουν, βεβαίως, οι βρύσες των μαθητών με τρεχούμενο νερό. Αλλά αυτές είναι στην αυλή. Σπάνια θα υπάρχει και κάποιο εργαστήριο φυσικής, το οποίο διαθέτει νιπτήρα.
Θα σας φανεί, ίσως, ασήμαντη προσθήκη… αλλά δεν είναι. Η πρακτικότητά του είναι μοναδική! Πρώτον, είναι χρήσιμος για να διατηρούνται οι απλοί κανόνες της υγιεινής. Οι μαθητές και ο δάσκαλος έχουν τη δυνατότητα να πλύνουν τα χέρια τους ανά πάσα στιγμή, ακόμα και κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Πριν από μερικά χρόνια – για όποιον θυμάται – υπήρξε μία τεράστια κινητοποίηση εξαιτίας της διάδοσης του ιού της γρίπης. Εγκαταστάθηκαν ειδικές βάσεις με σαπούνι, αγοράστηκε υγειονομικό υλικό που ουσιαστικά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν υπήρχε ένας … νιπτήρας σε κάθε αίθουσα. Στο ίδιο πλαίσιο, ο νιπτήρας θα ήταν πολύ χρήσιμος για μία σειρά δράσεων αναφορικά με την Αγωγή Υγείας. Με έναν νιπτήρα στην τάξη πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να αφιερώνουμε 5 λεπτά μετά το 1ο διάλειμμα για να βουρτσίσουμε τα δόντια μας!
Πέρα από την υγιεινή, ο νιπτήρας μπορεί να αξιοποιηθεί παιδαγωγικά με πολλούς τρόπους. Θυμάμαι μία συνάδελφο, η οποία ως απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον – και φυσικά πολύ καλή κατάρτιση – για την Αισθητική Αγωγή. Για να κάνει το μάθημά της σωστά κυκλοφορούσε με έναν κουβά νερό! Τον γέμιζε στην αρχή της ώρας από τις βρύσες της αυλής και τον κουβαλούσε στην αίθουσα. Έτσι, οι μαθητές δεν χρειαζόταν να διασχίσουν όλη την αυλή – μερικές φορές και υπό βροχή – για να ξεπλύνουν τα πινέλα τους ή να αλλάξουν το νερό. Ένας απλός νιπτήρας θα της έλυνε τα χέρια…
Η μάθηση δεν είναι κατά ανάγκη μία αποστειρωμένη διαδικασία, στην οποία χρησιμοποιούμε μόνο μολύβι και βιβλίο. Στη μαθησιακή διαδικασία μπορεί να λερωθούμε και να λερώσουμε. Ίσως σε αυτές τις στιγμές είναι που και η μάθηση γίνεται πιο ενδιαφέρουσα, πιο ενεργητική. Για μία ενεργητική μάθηση που λερώνει δεν χρειαζόμαστε έναν πανάκριβο διαδραστικό, αλλά περισσότερο έναν απλό νιπτήρα στη γωνία.
Ο νιπτήρας μέσα στην τάξη είναι, επίσης, χρήσιμος για το μάθημα της Φυσικής. Για το μάθημα δεν χρειαζόμαστε κατα ανάγκη έναν ειδικό χώρο εργαστηρίου, όπου οι μαθητές θα πειραματίζονται με έτοιμα όργανα φυσικής. Αντίθετα, πρέπει κάθε ομάδα μαθητών να εκτελεί τις πειραματικές διαδικασίες συνεργατικά με απλά αντικείμενα της καθημερινής ζωής. Σε πολλές από αυτές τις δραστηριότητες χρειαζόμαστε νερό (π.χ. στα κεφάλαια για τα μείγματα, τον ήχο, ή την θερμότητα), ενώ μπορεί συχνά να λερωθούμε. Για άλλη μια φορά ο νιπτήρας θα μας ήταν ιδιαίτερα χρήσιμος.
Η αρχιτεκτονική του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι στον παιδαγωγικό σχεδιασμό της μαθησιακής διαδικασίας. Σχεδιάζοντας και χτίζοντας τη σχολική αίθουσα ή το σχολικό κτίριο σχεδιάζεις τον τρόπο με τον οποίο θα γίνεται το μάθημα. Δυστυχώς στην Ελλάδα αυτό το αγνοούμε συστηματικά… Χτίζουμε τα σχολεία μας, όπως κάθε άλλη δημόσια υπηρεσία. Αντί το να τρέχουμε πίσω από την κάθε νέα ψηφιακή λύση που προτείνεται για τη βελτίωση της διδασκαλίας (από τα εκπαιδευτικά CD-ROM ως τον διαδραστικό πίνακα) ίσως πρέπει να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που σχεδιάζουμε τις σχολικές αίθουσες. Ίσως, θα μας ήταν πολύ πιο χρήσιμο ένα εκπαιδευτικό κίνημα που θα βάζει στο επίκεντρο τη διαμόρφωση του σχολικού χώρου και του Αναλυτικού Προγράμματος για μια ενεργητική μάθηση που λερώνει. Ένα εκπαιδευτικό κίνημα του νιπτήρα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια ελέγχονται από τους διαχειριστές του ιστολογίου για υβριστικό, προσβλητικό ή ρατσιστικό περιεχόμενο, πριν εμφανιστούν δημόσια. Δε θα δημοσιεύονται, επίσης, σχόλια που περιέχουν προσωπικές επιθέσεις χωρίς πολιτικό περιεχόμενο.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΧΟΛΙΩΝ
1. Γράψτε το σχόλιό σας στο σχετικό πλαίσιο.
2. Γράψτε τα στοιχεία της λεκτικής επαλήθευσης (λατινικοί χαρακτήρες).
3. Aπό τη λίστα Eπιλογή ταυτότητας επιλέξτε Όνομα/Διεύθυνση URL και γράψτε το όνομα ή το ψευδώνυμό σας (δε χρειάζεται να συμπληρώσετε το πεδίο Διέυθυνση URL).
4. Πατήστε στην επιλογή ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ.
5. Ελέγξτε αν εμφανίστηκε το μήνυμα επιβεβαίωσης στο πάνω μέρος του παράθυρου σχολιασμού.