Γιατί τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για μια επανάσταση στην Παιδεία;

Του Κώστα Παπαπαναγιώτου, μαθηματικού

και υποψηφίου Διδάκτορα Οικονομικών.

Αναδημοσίευση από το TVXS

Καθώς το μνημόνιο βρίσκεται ακόμα σε ισχύ και -παρά τις βελτιώσεις- τα περισσότερα μέτρα θα είναι υφεσιακά, το μόνο πεδίο όπου μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να κάνει τη διαφορά και να μείνει στην Ιστορία με θετικό πρόσημο (γιατί θα μείνει έτσι κι αλλιώς), είναι αυτό των θεσμικών αλλαγών. Οι θεσμικές αλλαγές μηδενικού δημοσιονομικού  κόστους είναι εκείνες που θα κρίνουν το πείραμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όχι τα «ισοδύναμα», τα οποία κανείς δεν τα πιστεύει, και –ακόμα και αν βρεθούν κάποια- δεν θα μπορέσουν να αλλάξουν ιδιαίτερα την κατάσταση.

Η επανάσταση που προτείνω, θα μπορούσε να έχει  ως τίτλο τη γνωστή φράση του Καρλ Μαρξ «Πρέπει να αμφισβητούμε τα πάντα». Με άλλα λόγια αναφέρομαι στην ανάγκη να ξεριζωθούν άπαξ δια παντός οι βλαβερές συνήθειες της στείρας αποστήθισης - της λεγόμενης παπαγαλίας- και της αποδοχής δογματικών απόψεων, χωρίς την απαραίτητη τεκμηρίωση με λογικά επιχειρήματα. Το έλλειμμα ορθολογισμού είναι απείρως κρισιμότερο από αυτό του προϋπολογισμού και -σε αντίθεση με το δεύτερο- δεν διαγράφεται ποτέ. Ή το αντιμετωπίζεις ή σε πνίγει.

Η γνώση δεν είναι μόνο δύναμη, είναι και απόλαυση. Το ταξίδι της γνώσης υπέροχο και ατέλειωτο. Πώς λοιπόν φθάνει κανείς να μισεί τα βιβλία του, να αρρωσταίνει στη σκέψη ότι «ίσως τεθούν ερωτήσεις κρίσεως» και να προτιμά τελικά να μάθει ένα κατεβατό απ’ έξω, αντί να προσπαθήσει να το κατανοήσει ή ακόμα και να το αμφισβητήσει;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, όπως η συνήθεια, η φαινομενική ευκολία, η δικαιολογία ότι «το παιδί δεν παίρνει τα γράμματα», μια στρεβλή αντίληψη περί ισότητας, και άλλοι, των οποίων η  ανάλυση υπερβαίνει τους σκοπούς του παρόντος άρθρου. Θα σταθώ όμως σε έναν, στον κυρίαρχο, κατά την άποψή, μου λόγο: Αυτόν της παραγωγής υπηκόων αντί ελεύθερων ανθρώπων. Ένα σύστημα εξουσίας επιθυμεί την διαιώνισή του. Το υψηλό μορφωτικό επίπεδο,  η διανοητική ανάπτυξη των μαζών, η καλλιέργεια του κριτικού πνεύματος, δεν αποτελούν επιθυμητούς στόχους για την Εξουσία, παρά μόνο για λίγους και εκλεκτούς εκκολαπτόμενους μελλοντικούς διαχειριστές. Οι μάζες καλό είναι να μείνουν στο σκοτάδι.

Τέτοια προβλήματα, όμως, δεν έχει η  παρούσα κυβέρνηση, αφού εξελέγη  ακριβώς γιατί κάποιοι άνθρωποι κατάφεραν να πάνε κόντρα στο ρεύμα. Συνεπώς, όσο περισσότεροι οι αμφισβητίες, οι κριτικά σκεπτόμενοι, τόσο το καλύτερο. Στο κάτω- κάτω στο κύτταρο της Αριστεράς του 21ου αιώνα είναι η αποκέντρωση της εξουσίας και όχι η ισχυροποίησή της.

Σήμερα, λοιπόν, ο υπουργός Παιδείας κ. Φίλης έχει μπροστά του μια τεράστια ευκαιρία: Να τελειώνει οριστικά με το θέμα της στείρας απομνημόνευσης και της έλλειψης κριτικής σκέψης. Ζήτημα βούλησης δεν τίθεται. Αρκούν ως διαπιστευτήρια οι επιθέσεις και το υβρεολόγιο που δέχεται καθημερινά από τους «καθώς πρέπει» γραφιάδες, τους υποταγμένους ψευτοδιανοούμενους. Τους ενοχλεί, βλέπετε, το γεγονός ότι ενώ είναι βαθύτατα καλλιεργημένος και ευρυμαθής, ενώ έχει τετράγωνη σκέψη και συγκροτημένη επιχειρηματολογία, δεν έχει βαρείς τίτλους να το πιστοποιήσει. Χαλάει την πιάτσα που θα ‘λέγε κι ο Βάγγος μας.

Συνεπώς, τα μόνα εμπόδια είναι πρακτικά. Πώς θα γίνει αυτό; Αν παρατηρήσει κανείς θα διαπιστώσει ότι ήδη σήμερα λειτουργούν κάποια σχολεία στην Ελλάδα, τα οποία όχι μόνο δεν ζητούν αποστήθιση, αλλά επιδιώκουν την ενεργό συμμετοχή του μαθητή, την ευχαρίστηση. Πολλοί άνθρωποι στη μέση εκπαίδευση ευχαρίστως θα εμπλέκονταν σε μια τέτοια διαδικασία. Αλλά και φωτισμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι υπάρχουν ουκ ολίγοι. Δεν είναι δύσκολο, λοιπόν, να συγκεντρωθεί η γνώση και η εμπειρία που ήδη υπάρχουν ώστε και να πάρει μορφή ένα πρότυπο εκπαιδευτικό σύστημα που θα δημιουργεί ελεύθερα σκεπτόμενους ανθρώπους, καλλιεργημένους και ευγενείς και όχι ραγιάδες και υποτελείς. Ανθρώπους που με χαρά και κέφι θα μετέχουν στο υπέροχο ταξίδι της γνώσης και που,  ακόμα κι αν δεν καταφέρουν να κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο,  σίγουρα θα τον κάνουν λίγο πιο όμορφο.