ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΙ ΤΗΣ "ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ" ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΦΟΡΜΟΥΝ

​

ΟΟΣΑ - ΣΕΒ - Πορίσματα εθνικού διαλόγου για την παιδεία: μερικές καθόλου συμπτωματικές ομοιότητες

​

της Ελένης Παποστόλου

αναδημοσίευση από την Εκπαιδευτική Λέσχη

Την άνοιξη του 2016, δημοσιεύτηκαν δύο κείμενα που εκθέτουν, επί της ουσίας, τις θέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την εκπαίδευση, τα λεγόμενα αποτελέσματα του διαλόγου για την παιδεία.

​Το πρώτο κείμενο, «Εθνικός και Κοινωνικός Διάλογος για την Παιδεία. Πορίσματα. 27 Μαΐου 2016»,(διαθέσιμο εδώ), υπογράφεται από τον κ. Αντώνη Λιάκο, τότε πρόεδρο της επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, ενώ το δεύτερο κείμενο, «Εθνικός και Κοινωνικός Διάλογος για την Παιδεία. Διαπιστώσεις, Προτάσεις και Χρονοδιαγράμματα Υλοποίησης» υπογράφεται από τον κ. Κ.Γαβρόγλου, τότε πρόεδρο της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής (2016) και νυν υπουργό παιδείας.

Στα κείμενα αυτά, κεντρική θέση έχει η θέση για την αυτονόμηση των σχολικών μονάδων από το υπουργείο παιδείας (δηλαδή από την κρατική καθοδήγηση, διοίκηση και χρηματοδότηση) και το «άνοιγμά» τους στις «τοπικές κοινωνίες» και την τοπική αυτοδιοίκηση με ταυτόχρονη λογοδοσία σε κάτω από ένα σύστημα αυτοαξιολόγησης που θα υπόκειται όμως σε νόρμες, δείκτες και ποσοτικές αξιολογήσεις ορισμένες σε κεντρικό επίπεδο. Παράλληλα ομολογείται η ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερη συμπίεση του αριθμού των εκπαιδευτικών.

Η φιλοσοφία αυτή δεν είναι καινούργια, ούτε στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο στην Ευρώπη και διεθνώς, και όπου εφαρμόστηκε είχε σαν αποτέλεσμα τον εξανδραποδισμό και τη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης πιο φτωχούς και ευάλωτους μαθητές (για παράδειγμα στις ΗΠΑ, στη Χιλή, ). Η ίδια φιλοσοφία διέπει και τα κείμενα της μεταρρύθμισης του «Νέου Σχολείου» ενώ ομολογείται ότι είναι ευρωπαϊκή κατεύθυνση.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ παραγγέλνει, εν τω μεταξύ, στον ΟΟΣΑ μια νέα αξιολόγηση για την εκπαίδευση στην Ελλάδα (η προηγούμενη ήταν το 2011).

Τον Φλεβάρη του 2017 (7/2) ο ΣΕΒ (Σύνδεσμος Βιομηχάνων Ελλάδας) δημοσιεύει μια έκθεση για την εκπαίδευση στην Ελλάδα, που ονομάζεται «η έξοδος από την κρίση ξεκινάει στα θρανία» και χρησιμοποιεί στοιχεία του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ από το 2015 καθώς και στοιχεία της Eurostat από το 2014. Και στο κείμενο αυτό κεντρική θέση κατέχει η αυτονομία και η αποκέντρωση, η αυτοαξιολόγηση και η αξιολόγηση, καθώς και η σύνδεση με την «τοπική κοινωνία» αλλά και η χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση. Προχωράει ακόμα περισσότερο θέτοντας το «γονεϊκό δικαίωμα» στην επιλογή σχολείου που συνδέεται με τη φιλοσοφία της αυτονομίας, βοηθώντας στην μετατροπή του γονιού σε πελάτη και του σχολείου σε μαγαζί. (Στην Αμερική ήταν το βασικό επιχείρημα της εκεί μεταρρύθμισης που δίχασε βαθιά τους γονιούς, τα σχολεία και τους μαθητές και τραυμάτισε πολύ σοβαρά την εκπαίδευση των πιο φτωχών. Σήμερα οι θιασώτες της μεταρρύθμισης αυτής αντιμετωπίζουν μια μαζική άρνηση γονιών και μαθητών να συμμετέχουν στα τεστ αξιολόγησης (opting out movement) από τα αποτελέσματα των οποίων εξαρτάται και η αξιολόγηση των σχολειών τους και των καθηγητών τους).

Η εικόνα τώρα γίνεται πιο καθαρή: σχολεία επιχειρήσεις σε ανταγωνιστική μεταξύ τους βάση που υπόκεινται σε τυποποιημένους ποσοτικούς δείκτες αξιολόγησης και εξαρτώνται από τις χορηγίες και την κατ’ επιλογήν χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Στις 12 Φλεβάρη, η εφημερίδα Αυγή δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα πληροφορίες για το περιεχόμενο της νέας έκθεσης του ΟΟΣΑ με αποκαλυπτικό τίτλο «Σχολεία αυτόνομα με τους εκπαιδευτικούς «ηγέτες»». Η ομοιότητα είναι ολοφάνερη. Οι πληροφορίες που δίνονται στο άρθρο κάνουν ακόμα ένα βήμα: φέρνουν ως παράδειγμα προς μίμηση την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Χιλή με τη χρηματοδότηση μέσω κουπονιών. Δεν αναφέρεται βέβαια καθόλου στα ολέθρια αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης στη δημόσια εκπαίδευση φτωχών, παρότι αυτή η πολιτική ακολουθήθηκε στο όνομα των φτωχών και αδύναμων. Ούτε εδώ πρωτοτυπεί ο ΣΕΒ που στο ίδιο μότο επικαλείται την «διάσωση» των πιο ευάλωτων μαθητών για να δικαιώσει τις θέσεις του.

Είναι φανερό ότι τα κείμενα αυτά υποστηρίζουν τις ίδιες πολιτικές θέσεις την εκπαίδευση και βομβαρδίζουν την κοινή γνώμη αλλά και το ίδιο το σώμα του ζωντανού στοιχείου της εκπαίδευσης (μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς) για να την επερχόμενη επέλαση των γερακιών της αγοράς στο σώμα των δημόσιων σχολείων.

................................................................................................................

[1] O ΣΕΒ φαίνεται να φοβάται ιδιαίτερα τη συμμετοχή των γονιών και των μαθητών στην διοίκηση των σχολείων:

«Στην Ελλάδα, όπου η διοίκηση του σχολείου δεσμεύεται αυστηρά από το πλαίσιο που θέτει το Υπουργείο, η όποια συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας, όπως είναι οι μαθητές και γονείς, στη διοίκηση αποκλείεται να οδηγήσει στην καλύτερη διοίκηση του δημόσιου σχολείου, ειδικά στο βαθμό που τα κριτήρια της επιλογής της διοίκησης δεν είναι πάντα, στην πράξη, αξιοκρατικά. Το πιθανότερο είναι μια τέτοια δομή συμμετοχικής διοίκησης θα κακοφορμίσει, οδηγώντας σε καταστροφικές για τη λειτουργία του σχολείου καταστάσεις. Επιπλέον, η υφιστάμενη δομή αυτών των μηχανισμών εκπροσώπησης της κοινωνίας στη διοίκηση του σχολείου δεν θα αρκούσε για να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία μιας δομής που θα δίνει μεγαλύτερη αυτονομία στο κάθε σχολείο – αντίθετα θα οδηγούσε και σε αυτή την περίπτωση σε καταστροφικές συνέπειες». Άρα, από την «τοπική κοινωνία» εξαιρούνται οι άμεσα ενδιαφερόμενοι!

[2] Σύμφωνα με την έκθεση της επιτροπής μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής δεν προνομιμοποιείται προς το παρόν να περάσει η ευθύνη της χρηματοδότησης των σχολείων στην τοπική αυτοδιοίκηση: «Σήμερα πράγματι ένα μέρος των εξόδων του σχολείου (συντήρηση κτηρίων, θέρμανση, καθαριότητα και μεταφορά μαθητών) καλύπτεται μέσω των δήμων (Σχολικές Επιτροπές), αλλά με πόρους που προέρχονται από το κεντρικό κράτος. Επομένως παρόμοιο ζήτημα δεν τίθεται, και δεν προβλέπεται για το προβλέψιμο μέλλον.»

[3] Το «γονεϊκό δικαίωμα» συνδέθηκε άμεσα σε άλλες χώρες (ΧΙΛΗ, ΗΠΑ) με την χρηματοδότηση των σχολείων μέσω κουπονιών και με την απομύζηση πόρων από τα δημόσια σχολεία για να ενισχυθούν τα λεγόμενα σχολεία συμβολαίου (charter schools), δηλαδή σχολεία που είναι χρηματοδοτούμενα από το κράτος αλλά διοικούνται από ιδιώτες με πλήρη αυτονομία και υπόκεινται μόνο σε τυποποιημένα τεστ σε επίπεδο επικράτειας.