Από ξένον τόπο

 

«Το Σκασιαρχείο» (Τεύχος Ιουνίου 2023)

Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών.

Η συντακτική Επιτροπή του Σκασιαρχείου*

Ψηφίζουμε για ένα δημόσιο, δωρεάν, ανοιχτό, συμπεριληπτικό, κοινοτικό και δημοκρατικό σχολείο!

Η εκλογική πλειοψηφία που θα προκύψει τις επόμενες μέρες μόνο ανησυχία μάς φέρνει για το αγαθό της παιδείας και την περαιτέρω ιδιωτικοποίησή του. Ως παιδαγωγική ομάδα συνεχίζουμε να διεκδικούμε περισσότερη Δημοκρατία και Συμπερίληψη στα δημόσια και δωρεάν σχολεία, όπου/ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να πηγαίνουν ΟΛΑ τα παιδιά. Στηρίζουμε δηλαδή ΚΑΘΕ σχολείο της γειτονιάς, ΚΑΘΕ συνάδελφο/ισσα, ΚΑΘΕ παιδί και γονιό στο δικαίωμά τους για δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση. Η επιχειρούμενη αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών ατομικά αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου παζλ για το οριστικό τέλος της εκπαίδευσης ως ΚΟΙΝΟΥ, δημόσιου και δωρεάν αγαθού. Αντίστοιχο πρόβλημα αποτελούν οι διαγνωστικού χαρακτήρα εξετάσεις της PISA, όπου δίνεται βάση εξ ολοκλήρου στο γνωστικό σκέλος, αγνοώντας με αντιεπιστημονικό τρόπο τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών κι εξαιρώντας τελικά τον μαθητικό πληθυσμό με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) έκοψε από την Ανώτατη Εκπαίδευση 25.000 μαθήτριες και μαθητές και τους παρέδωσε πελατεία στα «εξομοιωμένα» ιδιωτικά πανεπιστήμια, δηλαδή σε πρώην ΙΕΚ που μεταμορφώθηκαν εν μιά νυκτί σε κολέγια σπουδών – με πολύ χαμηλή ποιότητα σπουδών.

Τα vouchers (επιταγές) και η «ελεύθερη» γονεϊκή επιλογή σχολείου που προωθεί η Νέα Δημοκρατία έρχονται επίσης να συντελέσουν καταστροφικά στον περαιτέρω αφανισμό του δημόσιου χώρου και σε μια ευρύτερη σχολική απο-τοπικοποίηση, η οποία είναι αλματώδης από το 2010 ώς σήμερα. Το υπουργείο Παιδείας και οι δήμοι αναστέλλουν τη λειτουργία ολοένα και περισσότερων δημόσιων εκπαιδευτικών μονάδων στο αστικό αλλά και στο επαρχιακό τοπίο, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται αυξανόμενη ίδρυση ιδιωτικών σχολείων. Τα επικαιροποιημένα επίσημα στοιχεία, αναρτημένα στη σελίδα του ΥΠΑΙΘ, είναι άκρως ανησυχητικά: 876 Νηπιαγωγεία, 159 Δημοτικά, 93 Γυμνάσια, 87 Λύκεια είναι ιδιωτικά, χωρίς να συμπεριλάβει κανείς τους πάμπολλους ιδιωτικούς βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς που αποτελούν πλέον την αναγκαστική και κυρίαρχη επιλογή των γονιών. Ας μην ξεχνάμε ότι η πρώιμη παιδική ηλικία αποτέλεσε τον πρώτο εκπαιδευτικό χώρο όπου εφαρμόστηκε η πολιτική του αποκλεισμού παιδιών, ως συνέπεια της πρακτικής του voucher και της υποτιθέμενης ελεύθερης γονεϊκής επιλογής, κάτι που τώρα επιδιώκεται να εφαρμοστεί και στις υπόλοιπες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Σ’ όλα τα παραπάνω οφείλουμε να έχουμε στον νου μας και το φαινόμενο της Κρυφής Ιδιωτικοποίησης, ενός φαινομένου που αφορά την υφαρπαγή κάθε είδους Κοινού και Δημόσιου αγαθού, με το Νερό να αποτελεί το παλαιότερο παράδειγμα, που επανήλθε στην επικαιρότητα. Οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) –πολιτική που έχουν εφαρμόσει όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών– έχουν καταστροφικά αποτελέσματα στους τομείς που έχουν εφαρμοστεί (υπηρεσίες, συγκοινωνίες, πολιτισμός, υγεία, εκπαίδευση). Ας ρίξουμε μια ματιά στον χώρο της εκπαίδευσης, με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: στην Αττική με τη μέθοδο των ΣΔΙΤ χτίστηκαν 24 σχολεία. Τα κατασκευάζει με δικά του έξοδα ο ιδιωτικός φορέας που μειοδότησε στον διαγωνισμό και πήρε τη δουλειά και το κράτος για 25 χρόνια τού πληρώνει (υπέρογκα) ενοίκια. Το 2019 το ετήσιο κόστος ενοικίασης των 24 σχολείων ήταν 16 εκατομμύρια ευρώ. Οι Κτιριακές Υποδομές (ΚΤΙΠ), που είναι η μετεξέλιξη του γνωστού μας Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), θα μπορούσαν με κόστος 50 εκατομμύρια να κατασκευάσουν και τα 24 σχολεία (στοιχεία από το Σωματείο εργαζομένων στις Κτιριακές Υποδομές). Με τα ενοίκια τριών μόνο χρόνων που πληρώνει το κράτος θα μπορούσε να έχει αποσβέσει το κόστος κατασκευής όλων των σχολείων! Να σημειώσουμε μόνο ότι ο ιδιώτης κατασκευαστής ελέγχει μετά ασφυκτικά τα της λειτουργίας του σχολείου. Τα κτίρια του ανήκουν και επεμβαίνει στη χρήση των χώρων, στον αριθμό των παιδιών που μπορούν να μπουν στις αίθουσες, στις υπηρεσίες καθαριότητας και φύλαξης, στην απογευματινή χρήση των χώρων, στα πάντα! Υπάρχουν και άλλες σκοτεινές πρακτικές των ΣΔΙΤ, για παράδειγμα το (φαινομενικά) ανάποδο από αυτό που περιγράψαμε: το κράτος παραχωρεί (σχεδόν) δωρεάν δημόσιες υποδομές, όπως το σιδηροδρομικό δίκτυο, πάρκα και πλατείες, σχολεία, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, σε ιδιώτες με σκοπό την επιχειρηματική εκμετάλλευσή τους ζημιώνοντας τόσο τον πολίτη όσο και το ίδιο το κράτος – θα επανέλθουμε με ξεχωριστό κείμενο.

ΣΔΙΤ, voucher, «ελεύθερη» επιλογή σχολείου… Το αποτέλεσμα; ΚΑΘΕ σχολείο που θέτει (ή του τίθενται) τα όποια ποιοτικά ή ποσοτικά κριτήρια επιλογής μαθητικού πληθυσμού (ανα-)παράγει πολιτικές που είναι εξ ορισμού αντικοινοτικές, μη συμπεριληπτικές και βαθιά ταξικές, απέναντι σε όλες/όλους μας και κυρίως απέναντι στους μη έχοντες φωνή. ΚΑΘΕ ιδιωτικό σχολείο (ή άλλη ιδιωτική εκπαιδευτική δομή) είναι εξ ορισμού χώρος αντικοινοτικός αφού δεν είναι προσβάσιμος σε όλα τα παιδιά και άρα επεκτείνει τις ανισότητες στην ευρύτερη κοινωνική σφαίρα, τόσο σε επίπεδο γειτονιάς όσο και ολόκληρης της επικράτειας.

Οι όποιες ενδεχόμενες καλές προθέσεις του ιδιώτη ιδιοκτήτη ή ιδιοκτητών (αν πρόκειται για συλλογικό υποκείμενο, π.χ. με νομικές μορφές όπως μη κερδοσκοπικό Σωματείο, ΚΟΙΝΣΕΠ κ.ά.) δεν αλλάζουν την κατάσταση. Στα σωματεία αυτά συχνά συμμετέχουν και γονείς –με ψευδοκοινοτικούς όρους– οι οποίοι ασκούν σχεδόν πάντα ασφυκτική πίεση, παρεμβαίνοντας στο παιδαγωγικό έργο των εργαζόμενων εκπαιδευτικών (που οι ίδιοι προσέλαβαν!), καταπατώντας τα εργασιακά δικαιώματά τους, επιβάλλοντας τη φιλοσοφία τους και εκ των πραγμάτων προωθώντας το πελατοκεντρικό σχολείο. Είναι ξεκάθαρο στα μάτια μας ότι όταν σήμερα ένα οποιοδήποτε ιδιωτικό σχολείο ή άλλη ιδιωτική εκπαιδευτική δομή θέλει να αυτοπροσδιορίζεται με όρους όπως «δημοκρατικό», «αταξικό», «ελευθεριακό» και άλλα συναφή, αυτό αποτελεί εγγενή ιδρυτική αντίφαση και εργαλειοποιεί (για να μην πούμε καπηλεύεται) τη σημαντική ιστορία του Αντιφασιστικού Κινήματος όπως και του Μοντέρνου Σχολείου. Τα κινήματα αυτά αναπτύχθηκαν εν μέσω παγκόσμιων και εμφύλιων πολέμων, αλλά και ευρύτερα ανελεύθερων και δικτατορικών καθεστώτων, σε εποχές που δεν υπήρχε ουσιαστικά εθνικό σύστημα δημόσιας και δωρεάν Παιδείας στις χώρες τους. Πολλοί από τους μαχόμενους αυτούς Παιδαγωγούς που συμμετείχαν στα κινήματα αυτά, όπως ο Celestin Freinet, o Paulo Freire, o Janusz Korczak και αντίστοιχα δικοί μας παιδαγωγοί, όπως ο Παναγής Δημητράτος, η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Δημήτρης Γληνός που συμμετείχαν στα σχολεία των πόλεων και του βουνού της ΕΠΟΝ, πλήρωσαν ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή το όραμά τους για μια προσβάσιμη, δημοκρατική και συμπεριληπτική εκπαίδευση όλων των παιδιών.

Ως εκπαιδευτικοί έχουμε χρέος να παλέψουμε για την παιδαγωγική μας ελευθερία, η οποία αναγκαστικά διασταυρώνεται με τη διεκδίκηση ενιαίων εργασιακών-μισθολογικών δικαιωμάτων στον κλάδο μας και την άρνηση της οποιασδήποτε κατηγοριοποίησης εκπαιδευτικών και σχολείων. Οι πολλαπλές ανισότητες στην Κοινωνία, και συνεπακόλουθα στην Παιδεία, απαιτούν περισσότερη Δημοκρατία και Ισότητα για όλα τα παιδιά και όχι για εκείνα τα λίγα που δύνανται να πάνε σε «καλά» ιδιωτικά σχολεία.

Εμείς, τα μέλη της παιδαγωγικής ομάδας «Το Σκασιαρχείο» αλλά και σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα, όπως εκφράζεται συντεταγμένα μέσα από τις συνδικαλιστικές της διαδικασίες, προβάλλουμε και απαιτούμε το δικαίωμα όλων για μια δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, άξια του ονόματός της, χωρίς ταξικούς φραγμούς, που μόνο αυτή συνάδει με μια Παιδεία πιο δημοκρατική, πιο συμπεριληπτική άρα και πιο ποιοτική.

Έχοντας αυτά στον νου μας ας ψηφίσουμε σε λίγες μέρες για ένα δημόσιο, δωρεάν, ανοιχτό, συμπεριληπτικό, κοινοτικό και δημοκρατικό σχολείο!

*Η Συντακτική Επιτροπή

Δαμιανός Βογανάτσης

Φωτεινή Δημοπούλου

Μπάμπης Μπαλτάς

Κατερίνα Μπάρκα

Κατερίνα Παούρη

Χάρης Παπαδόπουλος

Βίκυ Σπήτα

(Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο εξής μέιλ: periodikofreinet@gmail.com).

Διαβάστε το τεύχος εδώ.